Pytanie nadesłane do redakcji
Czy wykonuje się badanie plwociny i czy jest ono pomocne w diagnostyce u astmatyków?
Odpowiedziała
lek. med. Iwona Witkiewicz
specjalista chorób płuc
Ordynator Oddziału Chorób Płuc i Gruźlicy Specjalistycznego Szpitala im. prof. A. Sokołowskiego w Szczecinie
Konsultant wojewódzki w dziedzinie chorób płuc i gruźlicy województwa zachodniopomorskiego
Plwocinę chorego można badać zarówno pod katem zawartych w niej drobnoustrojów chorobotwórczych, głównie bakterii i grzybów - badanie bakteriologiczne, jak i pod kątem obecności w niej komórek nowotworowych - badanie cytologiczne plwociny. W obu tych przypadkach bada się plwocinę odkrztuszaną spontanicznie.
W astmie wykonuje się także badanie "plwociny indukowanej", czyli plwociny odkrztuszanej po prowokacji kaszlu roztworami chlorku sodu o wzrastających stężeniach (np. 3%-4%-5%). Plwocina indukowana stanowi cenny materiał do analiz biochemicznych, immunoenzymatycznych oraz, co w astmie najważniejsze, do oceny składu komórkowego. Chociaż powikłania indukcji plwociny są relatywnie rzadkie, badanie takie powinno być przeprowadzane przez wykwalifikowany personel w wyspecjalizowanych ośrodkach wyposażonych w sprzęt do opanowywania skurczu oskrzeli, wzrastające bowiem stężenia chlorku sodu mogą prowadzić do skurczu oskrzeli i napadu duszności. Aby tego uniknąć, należy dobrze kwalifikować chorych, uwzględniając przeciwwskazania, m.in. ciężką astmę oskrzelową (FEV1 <50%), zaostrzenie astmy czy niewydolność oddechową. Do przeciwwskazań niezwiązanych z układem oddechowym należy m.in. okres 3 miesięcy po zawale serca czy udarze mózgu, nieuregulowane ciśnienie tętnicze, choroba wieńcowa czy tętniaki. Przed badaniem chory powinien zainhalować lek rozszerzający oskrzela, a podczas badania przed każdym wzrostem stężenia chlorku sodu należy wykonać badanie spirometryczne. Zgodnie z międzynarodowymi protokołami spadek wartości FEV1 w spirometrii większy niż 20% wartości wyjściowej powinien prowadzić do przerwania badania, jako potencjalnie niebezpiecznego dla chorego.
Plwocina uzyskana podczas indukcji powinna być następnie opracowana przez doświadczonych diagnostów laboratoryjnych, a ocena osadu komórkowego powinna być dokonana przez doświadczonego cytologa.
Badanie plwociny indukowanej jest badaniem uzupełniającym w diagnostyce astmy oskrzelowej, pozwala na ustalenie fenotypu astmy, pozwala ocenić odpowiedź zapalną na leczenie astmy, a ponadto jest ważnym narzędziem diagnostycznym w badaniach naukowych nad astmą oskrzelową.