W Polsce dysponujemy wszystkimi najnowszymi preparatami stosowanymi w skutecznym leczeniu astmy. Niestety ogłoszenie w grudniu 2011 roku nowej listy refundacyjnej wywołało ogólnopolskie zamieszanie, które udzieliło się również alergologom, pulmonologom i oczywiście chorym na astmę.
Światowy Dzień Astmy, obchodzony 1 maja już po raz czternasty, zwraca uwagę społeczeństwom na ważny społecznie problem współczesnego świata, którym jest astma. Jest to najczęstsza przewlekła choroba dróg oddechowych dotyczy około 300 mln mieszkańców naszego globu. W Polsce, jak wskazują wyniki badań epidemiologicznych ECAP z 2007 roku, na astmę choruje około 9% dzieci i 5% dorosłych. Występowanie astmy u dzieci i dorosłych jest dwukrotnie większe wśród mieszkańców miast w porównaniu z osobami mieszkającymi na wsi.
Przez źle przygotowaną reformę budowane przez całe lata zaufanie między chorym i lekarzem zostało znacznie nadszarpnięte.
W ciągu ostatniego półwiecza w wielu rozwiniętych krajach Europy i świata zachorowalność na tę chorobę zwiększyła się nawet 20-30-krotnie. Obserwowany w świecie dynamiczny rozwój chorób alergicznych w tym również astmy jak się uważa, jest jednym z najważniejszych wyzwań współczesnej medycyny. Temu między innymi służą powstałe w wielu krajach narodowe programy leczenia astmy, w których realizowane są cele dotyczące wczesnego rozpoznawania choroby, poprawy jej kontroli, a szczególnie zmniejszenia liczby hospitalizacji i redukcji śmiertelności oraz niezdolności do pacy z powodu astmy, a także zmniejszenia liczby chorych z ciężką niekontrolowaną astmą oskrzelową i zapobiegania powikłaniom choroby i stosowanej terapii. Jednym z innych ważnych celów narodowych programów leczenia astmy jest wpływ na wzrost świadomości społecznej dotyczącej problemów związanych z astmą oraz zmniejszenie całkowitych kosztów opieki nad chorymi na astmę. W Polsce program POLASTMA został zainicjowany w 2009 roku przez Polskie Towarzystwo Alergologiczne.
Powszechnie wiadomo, że skuteczna opieka nad chorym na astmę zależy od spełnienia pewnych warunków, wśród nich znajdują się: wystarczająca liczba dobrze wykształconych lekarzy i łatwy dostęp do nich, wczesne rozpoznanie astmy i jej właściwe leczenie, zapewnienie odpowiedniego finansowania leczenia, dostarczanie tanich leków oraz właściwa wiedza o chorobie, jej leczeniu i umiejętność stosowania leków przez chorych. Liczba kształconych alergologów i pulmonologów zajmujących się leczeniem astmy sukcesywnie rośnie, a organizowane w całej Polsce bardzo liczne konferencje szkoleniowe, takie jak między innymi Forum Ekspertów, które odbyło się przed tygodniem w Wiśle służą przekazaniu lekarzom najnowszych praktycznych informacji o leczeniu astmy.
Dużym problemem jest dostępność dla chorych z ciężką postacią astmy nowoczesnego preparatu anty-IgE omalizumabu.
W Polsce dysponujemy wszystkimi najnowszymi preparatami, stosowanymi w skutecznym leczeniu tej choroby. Dostępne są nowoczesne leki przeciwzapalne, tzn. wziewne kortykosteroidy i długo działające ß-mimetyki, dostępne również łącznie jako jeden preparat, w jednym inhalatorze.
Niestety ogłoszenie w grudniu 2011 roku nowej listy refundacyjnej wywołało ogólnopolskie zamieszanie, które udzieliło się również alergologom, pulmonologom i oczywiście chorym na astmę. Budowane przez całe lata zaufanie między chorym i lekarzem przez źle przygotowaną reformę zostało znacznie nadszarpnięte. Prowadzona przez lekarzy słuszna akcja protestacyjna z receptami do refundacji przez NFZ uświadomiła wszystkim, w tym również decydentom, że w reformie są błędy. Chorzy natomiast dowiedzieli się, że za obiecane w zapowiedziach „tańsze leki” stosowane w przewlekłym leczeniu muszą zapłacić więcej, bo albo preparat zaskakująco podrożał, albo nie ma rejestracji na to schorzenie lub nie na tę grupę wiekową, a to zmienia odpłatność, albo kolejny raz muszą udowadniać, że mają astmę, że „niestety, w ostatnich miesiącach nie wyleczyli się z niej”. Dla lekarza, według NFZ, każdy pacjent to potencjalny naciągacz, bo na pewno nie jest ubezpieczony, nie ma astmy, a leki stosuje, aby poprawić własne wyniki sportowe lub np. wysyła je zagranicę. Lekarz dla NFZ to z założenia oszust, bo naciąga płatnika, wypisując drogie leki chorym, którzy ich nie potrzebują.
Zostawmy te frustrujące wszystkich dywagacje i wróćmy do problemu aktualnej dostępności, tzn. w maju 2012 roku, leków przeciwastmatycznych w Polsce.
Leki złożone, czyli kortykosteroid wziewny i długo działający ß-mimetyk, stosowane w leczeniu astmy dostępne w jednym preparacie mają dość przystępną w aptece cenę dla chorych, tzn. za jedno opakowanie średniej, najczęściej stosowanej dawki u dorosłych z odpłatnością „R” płaci się 3,20 zł (Fostex), 13,49 zł (Seretide MDI), 27,30 zł (Seretide Dysk) i 29,06 zł (Symbicort). Cena w aptece samych wziewnych kortykosteroidów jest znacznie zróżnicowana. Na przykład za jedno opakowanie najtańszego wziewnego budezonidu w średniej dawce 200 µg pacjent na astmę zapłaci 4,85 zł (Budiar) lub 7,45 zł (Tafen), 10,55 zł (Miflonide) i 12,80 zł (Pulmicort Turbuhaler). Nowszy kortykosteroid ciclesonide (Alvesco) kosztuje jedynie 3,20 zł za opakowanie.
Dobra wiadomość: ceny za szczepionki z alergenami swoistymi stosowanymi w immunoterapii są 2–3-krotnie mniejsze.
Natomiast cena innego nowoczesnego wziewnego kortykosteroidu flutikazonu może być dla wielu chorych trudna do akceptacji. Jedno opakowanie tego leku (60 dawek po 250 µg) na obowiązującej liście refundacyjnej wynosi 40,54 zł za inhalator pod ciśnieniem (MDI) i 46,08 zł na dysk. Ta gołym okiem widoczna dysproporcja była powodem wysłanego jeszcze w styczniu 2012 roku listu protestacyjnego Polskiego Towarzystwa Alergologicznego (PTA) do Ministra Zdrowia.
Inny ważny problem to dostępność dla chorych z ciężką postacią astmy nowoczesnego preparatu anty-IgE omalizumabu (Xolair) stosowanego z dobrym efektem od ponad 10 lat w prawie wszystkich innych krajach Europy i świata. Jeszcze w 2011 roku po długich (wieloletnich) staraniach Specjalisty Krajowego ds. Alergologii i wspierających go środowisk alergologicznych, w tym również PTA, udało się uzyskać w Ministerstwie Zdrowia zapewnienie o utworzeniu programu lekowego dla omalizumabu w leczeniu ciężkich postaci astmy. Niestety prace nad programami lekowymi utknęły na poziomie Ministerstwa Zdrowia i nic nie wskazuje na to, aby się miały szybko zakończyć.
Jest jednak i dobra wiadomość, szczególnie dla osób z alergiczną postacią choroby, czyli głównie dla młodych chorych na astmę. Ceny za szczepionki z alergenami swoistymi stosowanymi w immunoterapii są 2–3-krotnie mniejsze.
Tak więc dostępność leków przeciwastmatycznych dla chorych na astmę według aktualnie obowiązującej listy refundacyjnej jest dość zróżnicowana. Dając znaczne przywileje dla jednych grup leków, ogranicza zarazem dostępność dla innych. Szumnie zapowiadane zmniejszenie dla Narodowego Funduszu Zdrowia kosztów farmakoterapii, które miała przynieść reforma refundacyjna w przypadku leków przeciwastmatycznych, zwiększyło koszty leczenia dla samych chorych.
Według bowiem analizy ekspertów firmy IMS Health zmiana cen i limitów w refundacji leków przeciwastmatycznych przyniesie NFZ oszczędności w wysokości 59 mln PLN przy wzroście odpłatności pacjentów o 37 mln PLN.
I w tej miłej atmosferze ogólnego zadowolenia z wykonania zadania wprowadzenia najnowocześniejszej w Europie reformy refundacyjnej w Polsce z okazji Światowego Dnia Astmy życzmy sobie, mimo wszystko, sukcesów w rozpoznawaniu astmy i jej leczeniu, a chorym bardzo dobrze kontrolowanej astmy, niezaburzającej pracy i aktywności zawodowej oraz życia prywatnego.
Prof. dr hab. med. Krzysztof Sładek – kierownik Pracowni Torakoskopii i Bronchoskopii II Katedry Chorób Wewnętrznych CMUJ. Konsultant Wojewódzki w dziedzinie Alergologii. Kierownik Pracowni Bronchoskopii Oddziału Klinicznego Kliniki Pulmonologii Szpitala Uniwersyteckiego w Krakowie. Specjalista chorób wewnętrznych, alergologii i chorób płuc. Jest autorem ponad 100 prac naukowych, oryginalnych i poglądowych oraz książek i rozdziałów do podręczników poświęconych głównie tematom patogenezy astmy oskrzelowej i astmy z nadwrażliwością na aspirynę oraz patogenezy idiopatycznego włóknienia płuc i innych chorób śródmiąższowych, w tym sarkoidozy płuc, jak również, zastosowania nowych metod obrazowych w badaniach inwazyjnych chorób klatki piersiowej.
