Spirometryczna próba prowokacyjna to badanie pozwalające na ocenę reakcji układu oddechowego na różne substancje. Próby prowokacyjne wykonuje się w diagnostyce astmy w celu oceny odpowiedzi oskrzeli na działanie różnych czynników.
Podczas badania wykorzystuje się bodźce nieswoiste (czyli takie, które działają u każdego badanego niezależnie od jego stanu zdrowia, alergii itp.). Najczęściej jest to metacholina lub histamina.
Drugim zastosowaniem prób prowokacyjnych jest ocena nadwrażliwości na określone substancje (alergeny). Badanie to wykorzystuje się do ustalenia, czy dana osoba reaguje na konkretną substancję. Są to na przykład próby prowokacyjne z aspiryną lub różnymi alergenami.
Niezależnie od stosowanego bodźca, próby prowokacyjne zaczynają się podobnie. Najpierw oceniana się za pomocą spirometrii czynność płuc, a następnie przebieg badania zależy od stosowanego bodźca. Najczęściej badany inhaluje ocenianą substancję (we wzrastających stężeniach, w następnie przez pewien czasu okresowo powtarza się spirometrię w celu oceny reakcji płuc).
Przeciwwskazania
Przeciwwskazania do wykonania prób prowokacyjnych są takie same, jak w przypadku spirometrii. Dodatkowo prób prowokacyjnych nie powinno się wykonywać u osób:
- z wyraźną obturacją oskrzeli w wyjściowej spirometrii
- po zakażeniu dróg oddechowych (np. po przeziębieniu) w ciągu poprzedzającego miesiąca
- po zawale serca lub niedokrwieniu (udarze) mózgu w ciągu poprzedzających 3 miesięcy
- z niestabilną chorobą wieńcową
- z tętniakiem
- w ciąży
- leczonych z powodu padaczki
- z nadreaktywnością oskrzeli, która ujawnia się podczas zwykłej spirometrii
U osób z rozpoznaną astmą próby prowokacyjne wykonuje się niekiedy w celach naukowych po uzyskaniu zgody pacjenta.