×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Leczenie astmy – zasady

Pacjent jest partnerem lekarza w leczeniu astmy

Im więcej chory wie o astmie, tym bardziej świadomie może współpracować z lekarzem przy układaniu planu leczenia i bardziej samodzielnie może modyfikować leczenie według ustalonych wcześniej z lekarzem zasad.

Wspólnie z lekarzem należy opracować pisemny plan postępowania w astmie

Powinien on zawierać kluczowe informacje:

  • jak stosować leki,
  • jak monitorować nasilenie choroby,
  • kiedy zgłosić się do lekarza,
  • czy i jakie modyfikacje w leczeniu można wprowadzić samodzielnie,
  • jak postępować w zaostrzeniu astmy.

Pisemny plan postępowania jest niezwykle użyteczny. Pomaga zarówno tym chorym, którzy mają trudności z zapamiętaniem, jak stosować leki, jak i tym, którzy wiedzą wiele na temat astmy i chcą mieć większy wpływ na stosowane leczenie.

Identyfikacja i zmniejszanie narażenia na czynniki ryzyka

Chory, wspólnie z lekarzem, powinien próbować zidentyfikować czynniki, które powodują u niego objawy astmy oraz wypracować metody zmniejszania narażenia na te czynniki lub ograniczenia ich niekorzystnego wpływu. Najczęściej objawy wywołują:

  • alergeny w środowisku,
  • wysiłek fizyczny,
  • alergeny w miejscu pracy,
  • substancje chemiczne,
  • zakażenia wirusowe,
  • silne zapachy,
  • stres i silne emocje,
  • dym tytoniowy.

Wysiłek fizyczny

Warto pamiętać, że wysiłek fizyczny jest niezbędnym składnikiem zdrowego stylu życia i nie należy go unikać. Dostępne są skuteczne metody zapobiegające napadom duszności powodowanym przez wysiłek u chorych na astmę.

Ocena kontroli choroby

Podstawą właściwej oceny kontroli astmy jest ocena częstości i nasilenia objawów astmy przez lekarza. Jednak lekarz będzie wiedział tylko tyle, ile powie mu pacjent.

Informacje uzyskane od pacjenta mają ogromną wartość, ponieważ objawy astmy i czynność płuc zmieniają się w czasie. Nie zastąpią ich ani jednorazowe badanie przez lekarza, ani spirometria. Dlatego pacjent powinien znać objawy astmy i umieć ocenić nasilenie choroby w czasie. Nieocenioną pomocą może okazać się prowadzony przez pacjenta dzienniczek, w którym zapisuje on objawy. Dodatkowo chorzy na ciężką astmę mogą odnieść korzyść z codziennego monitorowania PEF.

Leczenie farmakologiczne

Największe znaczenie dla chorego ma zrozumienie różnicy pomiędzy lekami kontrolującymi chorobę, a lekami stosowanymi doraźnie.

Leki kontrolujące chorobę stosuje się regularnie, niezależnie od tego, czy objawy astmy są obecne, czy nie. Zwykle nie działają natychmiast, a efekt ich stosowania pacjent odczuwa dopiero po kilku tygodniach. Do leków tych należą:

  • glikokortykosteroidy wziewne – najważniejsze leki stosowane w astmie, są bezpieczne i skuteczne. Hamują proces zapalny w oskrzelach, leżący u podłoża astmy. Zmniejszają nasilenie objawów, poprawiają czynność płuc, zmniejszają częstość zaostrzeń
  • długo działające β2-mimetyki – rozkurczają oskrzela, a ich działanie utrzymuje się przez wiele godzin, dlatego stosowane są zwykle 2 razy dziennie. Nie hamują w istotny sposób procesu zapalnego w oskrzelach, dlatego zawsze muszą być stosowane razem z glikokortykosteroidami wziewnymi. Takie połączenie leków jest skuteczne i bezpieczne, natomiast stosowanie samych długo działających β2-mimetyków wziewnych prawdopodobnie zwiększa ryzyko zgonu z powodu astmy.
  • leki przeciwleukotrienowe – hamują szkodliwe działanie leukotrienów, czyli uwalniane z komórek zapalnych substancji, które nasilają skurcz oskrzeli i proces zapalny. Są podawane doustnie i działają słabiej niż glikokortykosteroidy wziewne.
  • teofilina – rozszerza oskrzela i działa przeciwzapalnie. Jest stosowana rzadziej niż inne leki, ponieważ często powoduje działania niepożądane. Podawana jest doustnie, w postaci tabletek o przedłużonym uwalnianiu.
  • kromony – są podawane wziewnie. Bezpieczne i dobrze tolerowane przez chorych, ale ich działanie przeciwzapalne jest bardzo słabe, dlatego są obecnie stosowane sporadycznie.
  • glikokortykosteroidy doustne – jedna z podstawowych grup leków wykorzystywana w leczeniu zaostrzeń. W leczeniu przewlekłym są stosowane jako „ostatnia deska ratunku” wyłącznie wtedy, gdy zawodzą wszystkie pozostałe leki. Przewlekłe stosowanie powoduje liczne, często groźne działania niepożądane, dlatego sięga się po nie w ostateczności, wyłącznie u chorych na bardzo ciężką astmę.
  • przeciwciała monoklonalne przeciwko IgE – hamują działanie immunoglobuliny E, blokując reakcję alergiczną. Stosowane u chorych na ciężką astmę o podłożu alergicznym. Są podawane podskórnie co 2 lub 4 tygodnie.

Leki stosowane doraźnie – przyjmowane w celu zmniejszenia nasilenia objawów. Nie leczą procesu zapalnego w oskrzelach, a jedynie rozszerzają oskrzela, zmniejszając nasilenie objawów astmy. Najczęściej stosowane są krótko działające β2-mimetyki. Zwiększone zapotrzebowanie na leki stosowane doraźnie (konieczność stosowania inhalacji częściej niż zwykle, szybsze zużywanie opakowania leku) może świadczyć o pogorszeniu kontroli astmy i jest wskazaniem do zgłoszenia się do lekarza.

Zasady stosowania leków

  1. Leki kontrolujące chorobę stosuje się regularnie według zaleceń lekarza, niezależnie od obecności objawów.
    Brak napadów duszności i kaszlu nie jest wskazaniem do zaprzestania stosowania leków kontrolujacych astmę bez uprzedniej konsultacji z lekarzem. Tylko leki kontrolujące o działaniu przeciwzapalnym wpływają na przyczynę choroby, pozostałe leki stosowane w astmie jedynie łagodzą jej objawy.
  2. Leki stosowane doraźnie przyjmuje się w celu złagodzenia objawów i zaostrzeń astmy oraz zapobiegawczo przed wysiłkiem fizycznym. Nie wpływają one na przebieg choroby, a ich zwiększone zużycie należy zgłosić lekarzowi. Lek stosowany doraźnie powinno się stale nosić przy sobie.
  3. Po zastosowaniu niektórych preparatów glikokortykosteroidów wziewnych wskazane jest przepłukanie ust i gardła wodą.
  4. Każdy chory powinien mieć pisemny plan postępowania w  astmie i stosować się do zawartych w nim zaleceń.

Stopień intensywności leczenia dobiera lekarz na podstawie nasilenia objawów astmy i czynności płuc chorego. Jeżeli leczenie nie jest wystarczające do uzyskania kontroli astmy, lekarz zwiększa jego intensywność. Jeżeli udaje się opanować objawy choroby, a kontrola astmy utrzymuje się co najmniej 3 miesiące, można próbować zmniejszyć intensywność leczenia tak, aby kontrola astmy wymagała stosowania jak najmniejszej dawki leków.

Poniżej przedstawiono poszczególne stopnie intensywności leczenia astmy. Należy pamiętać, że informacje te mają charakter orientacyjny i nie są podstawą do samodzielnego (bez pomocy lekarza) modyfikowania leczenia.

  • stopień 1 – stosuje się tylko lek doraźny w razie potrzeby, niekiedy lekarz może rozważyć stosowanie glikokortykosteroidu wziewnego w małej dawce
  • stopień 2 – preferowanym postępowaniem jest przyjmowanie glikokortykosteroidu wziewnego w małej dawce; alternatywnie, zwłaszcza u chorych z towarzyszącym alergicznym nieżytem nosa, można stosować lek przeciwleukotrienowy
  • stopień 3 – preferuje się dołączenie do małej dawki glikokortykosteroidu wziewnego długo działającego β2-mimetyku wziewnego (leku rozkurczającego oskrzela); alternatywnie można dołączyć do glikokortykosteroidu wziewnego lek przeciwleukotrienowy lub zastosować średnią lub dużą dawkę glikokortykosteroidu wziewnego stosowanego jako jedyny lek kontrolujący
  • stopień 4 – stosowany jest glikokortykosteroid wziewny w średniej lub dużej dawce wraz z ≥1 dodatkowym lekiem kontrolującym (długo działający β2-mimetyk, długo działający antagonista receptorów muskarynowych, lek przeciwleukotrienowy)
  • stopień 5 – dodatkowo do glikokortykosteroidów wziewnych stosuje się glikokortykosteroid doustny i (lub) przeciwciała przeciwko IgE lub IL-5 (jeżeli są odpowiednie wskazania do ich stosowania).

We wszystkich stopniach leczenia chorzy mogą w razie potrzeby stosować doraźnie szybko działający lek rozkurczający oskrzela (krótko działający β2-mimetyk lub długo działający β2-mimetyk o szybkim początku działania podawany z jednego inhalatora z wziewnym glikokortykosteroidem w małej dawce).

Należy pamiętać, że przedstawione wyżej stopnie intensywności leczenia mają charakter orientacyjny, a zalecone leczenie może być odmienne, np. z powodu chorób współistniejących z astmą. Warto zawsze prosić lekarza o wyjaśnienie, jakie leki przepisał i jak one działają. Ułatwia to stosowanie się do zaleceń lekarza i zwiększa wiedzę na temat astmy.

19.07.2017
Zobacz także
  • Zaostrzenie astmy – jak postępować?
  • Jak przyjmować leki przeciwastmatyczne?
  • Najpopularniejsze alergeny
  • Objawy astmy
Wybrane treści dla Ciebie
  • Kaszel astmatyczny – jak poznać, że przyczyną kaszlu jest astma?
  • Inne badania wykonywane u chorych na astmę
  • POChP a astma - podobieństwa i różnice
  • Kompleksy immunologiczne
  • Badania wykonywane u chorych na astmę: morfologia krwi
  • Kontaktowe zapalenie skóry (wyprysk kontaktowy): przyczyny, objawy i leczenie
  • Astma aspirynowa
  • Densytometria u chorych na astmę
  • Astma u palaczy
  • Nadwrażliwość zębów
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta