×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Metyloksantyny (teofilina)

Lek. Paweł Nastałek

Mechanizm działania

Obecnie jest jedynym dostępnym w Polsce lekiem z grupy metyloksantyn. Do niedawna stosowano także aminofilinę, ale została ona wycofana z rynku. Teofilina jest lekiem o dość złożonym, nie do końca poznanym mechanizmie działania. Działa na tzw. szlaki przekaźnictwa wewnątrz komórek, zmieniając stężenia wielu substancji regulujących. Główny mechanizm polega na zablokowaniu enzymu tzw. fosfodiesterazy, który rozkłada substancję przekaźnikową w komórce zwaną w skrócie cAMP. Dochodzi do wzrostu cAMP na poziomie komórkowym, co dla komórek mięśni oskrzeli stanowi sygnał do rozkurczu.

Wskazania

Teofilina coraz rzadziej jest stosowana w leczeniu astmy z uwagi na stosunkowo słabe działanie rozszerzające oskrzela, kłopoty z osiągnięciem właściwego stężenia leku zapewniającego jego działanie (tzw. stężenie terapeutyczne), częste działania niepożądane oraz większe niż w przypadku innych grup leków ryzyko działań toksycznych (stosunkowo niewielka różnica między dawką leczniczą a toksyczną).

Przeciwwskazania

Przeciwwskazaniami do stosowania teofiliny są: nadwrażliwość na którykolwiek składnik preparatu, świeży zawał serca, zaburzenia rytmu serca, niestabilna dławica piersiowa, ciężkie nadciśnienie tętnicze, kardiomiopatia przerostowa ze zwężeniem drogi odpływu, nadczynność tarczycy, padaczka, czynna choroba wrzodowa żołądka lub dwunastnicy, porfiria, ciężka niewydolność nerek lub wątroby.

Teofiliny nie wolno stosować u dzieci do 3. roku życia (postaci o przedłużonym działaniu do 5.–6. roku życia).

Działania niepożądane

Działania niepożądane teofiliny występują stosunkowo często. Do najważniejszych zalicza się dolegliwości żołądkowo-jelitowe, takie jak: bóle w nadbrzuszu, nudności, wymioty, biegunka. Obserwuje się także działania niepożądane ze strony układu sercowo-naczyniowego: przyspieszony rytm serca, niemiarowość rytmu serca, a także: bóle głowy, bezsenność, niepokój.

W przypadku zatrucia lekiem mogą się pojawić: silne pobudzenie, drgawki (szczególnie u dzieci i młodzieży), spadek ciśnienia tętniczego, krwawienie z przewodu pokarmowego.

Interakcje z innymi lekami

W przypadku równoległego przyjmowania teofiliny i innych grup leków może dochodzić do zmian w działaniu, tzw. interakcji, które mogą być przyczyną działań niepożądanych lub braku efektu leczniczego. Doustne środki antykoncepcyjne, fluoksamina, β-mimetyki, cymetydyna, cyprofloksacyna, zwiększają stężenie teofiliny we krwi, nasilając ryzyko działań niepożądanych. Barbiturany, ryfampicyna, fenytoina, karbamazepina zmniejszają stężenie teofiliny we krwi, osłabiając jej działanie.

Z kolei sama teofilina nasila działanie β-mimetyków, furosemidu, glikozydów naparstnicy, a osłabia działanie soli litu. Lek jest szybciej usuwany z ustroju przy równoległym stosowaniu glikokortykosteroidów.

Ciąża i laktacja

Teofilina jest przeciwwskazana u kobiet w ciąży i karmiących piersią.

Dostępne w Polsce preparaty

17.08.2017
Zobacz także
Wybrane treści dla Ciebie
  • Kompleksy immunologiczne
  • Kontaktowe zapalenie skóry (wyprysk kontaktowy): przyczyny, objawy i leczenie
  • Kaszel astmatyczny – jak poznać, że przyczyną kaszlu jest astma?
  • Densytometria u chorych na astmę
  • Alergia na jad owadów
  • Próba wysiłkowa
  • Inne badania wykonywane u chorych na astmę
  • Badania wykonywane u chorych na astmę: morfologia krwi
  • Astma ciężka (oporna na leczenie)
  • Nadwrażliwość zębów
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta