Pytanie nadesłane do redakcji
Czy istnieją dowody na skutki niedotlenienia płodu w czasie ciąży? Wiem, że niekontrolowana astma oskrzelowa może prowadzić do niedotlenienia dziecka. Moja astma wymknęła się spod kontroli i mój lekarz alergolog powiedział, że już może być za późno. Proszę o pomoc.
Agnieszka
Odpowiedziała
dr n. med. Grażyna Durska
Zakład Medycyny Rodzinnej
Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie
Poradnia Alergologiczna „Podgórna” w Szczecinie
Nigdy nie jest za późno na leczenie astmy. Prawidłowe leczenie przeciwzapalne pozwala na uzyskanie kontroli objawów choroby - jest to szczególnie ważne u kobiet ciężarnych.
Nasilenie stanu zapalnego w dolnych drogach oddechowych manifestuje się napadowym suchym kaszlem, świszczącym oddechem, uczuciem ucisku w klatce piersiowej. Objawy te zmuszają pacjenta do zwiększenia częstości stosowania doraźnych leków rozszerzających oskrzela (β2-mimetyków). Na pogorszenie jakości życia wpływają nocne wybudzenia spowodowane kaszlem i uczuciem duszności. Pogarsza się również tolerancja wysiłku.
Zwężenie światła oskrzeli będące następstwem toczącego się stanu zapalnego może prowadzić do zmniejszenia utlenowania krwi w przypadku kobiet ciężarnych stan ten może w sposób niekorzystny wpłynąć na rozwój płodu.
Do badań pozwalających ocenić stan płodu należą KTG (kardiotokografia - ocena ruchów oraz tętna płodu) oraz badanie ultrasonograficzne.
Leczenie astmy u kobiet ciężarnych prowadzi się w taki sam sposób, jak u innych chorych. Stosowane leki powinny charakteryzować się najwyższym profilem bezpieczeństwa oraz wysoką skutecznością.
Wyodrębniono 5 kategorii bezpieczeństwa leków
Najbezpieczniejsze leki należą do kategorii A - ponieważ ze względów etycznych nie prowadzi się badań oceniających właściwości farmakokinetyczne leków w ciąży żaden ze stosowanych obecnie leków nie został zakwalifikowany do tej kategorii.
Leki należące do kategorii B to leki, w odniesieniu do których nie wykazano ryzyka uszkodzenia płodu zwierząt lub wykazano uszkodzenie płodu zwierzęcia, ale nie potwierdzono ryzyka uszkodzenia płodu ludzkiego.
Kategoria C - badania przeprowadzone na zwierzętach wykazały działania niepożądane, ale
- brak jest danych potwierdzających takie działania u ludzi
- lub korzyści ze stosowania leków przez kobiety ciężarne znacząco przewyższają ryzyko działań niepożądanych
- lub brak wiarygodnych badań u zwierząt i ludzi.
Kategoria E - badania przeprowadzone na zwierzętach lub u ludzi wykazały nieprawidłowości płodu w wyniku stosowania danego leku bądź istnieją dowody na niekorzystne działanie leku na płód ludzki i ryzyko zdecydowanie przewyższa potencjalne korzyści z jego zastosowania.
Kobiety ciężarne przede wszystkim powinny być leczone lekami należącymi do kategorii bezpieczeństwa B - (budezonid, fenoterol, ipratropium, w wybranych przypadkach montelukast, omalizumab).
Do kategorii C zakwalifikowano beklometazon, flutikazon, mometazon, salbutamol, salmeterol, formoterol oraz tiotropim.
Inne, nowoczesne leki z powodu zbyt krótkiego okresu obserwacji i w związku z tym nieznanego profilu bezpieczeństwa nie powinny być stosowane u kobiet ciężarnych.
Podstawą leczenia astmy zarówno u kobiet ciężarnych, jak i u innych chorych są wziewne glikokortykosteroidy, stosowane w dawkach odpowiednich do stopnia kontroli choroby (nasilenia objawów chorobowych).
Piśmiennictwo:
Kupryś-Lipińska I., Kuna P.: Jak optymalnie leczyć astmę u kobiet w ciąży. Terapia. Alergologia. 2006; 49(178): 27-35.Mazurek J.: Odrębności astmy u kobiet. Terapia. Pneumonologia. Alergologia. 2008; 9, 1: 19-24.
Wenecka B.: Leki stosowane w ciąży. Terapia. W gabinecie lekarza rodzinnego. 2011; 5, 5: 73-81.