Astma indukowana zimnym powietrzem

Pytanie nadesłane do redakcji

Witam. Mam problem. Jak byłem mały, lekarz zdiagnozował u mnie astmę. Była leczona. I latem, gdy temperatura jest na plusie mogę chodzić po górach, biegać do woli. Nic mi nie jest. Uprawiam sport. Biegam, wspinam się, chodzę po górach. Lecz bardzo martwi mnie jedna sprawa. Jak jest zima, (zimne powietrze) zatyka mnie. Nawet jak szybko idę, nie mówiąc o chodzeniu po górach. Nawet 200 metrów nie potrafiłem wejść pod górę zimą – prawda, śniegu było po pas, ale to nie jest normalne, że wtedy dyszę jak pies... szybki oddech, bardzo boli przy wdechu. 5 minut przerwy i następne 100 metrów. To nie przyjemność. Zima jest piękna. Ale nie mam możliwości cieszenia się nią przez moje problemy z płucami. Dodam, że będąc małym brzdącem miałem kontakt z papierosami. Paliłem okazyjnie. Około pół roku. I chyba po tym pogorszyło mi się.
Zima się zbliża, mam duże ambicje na góry i naprawdę bardzo ważne jest uzyskanie konkretnej odpowiedzi, co mam robić...?
Inni lekarze nic konkretnego nie powiedzieli. tak naprawdę nic nie powiedzieli.
Pozdrawiam i z góry dziękuje za odpowiedź,
Grzegorz

Odpowiedziała

lek. med. Iwona Witkiewicz
specjalista chorób płuc
Ordynator Oddziału Chorób Płuc i Gruźlicy Specjalistycznego Szpitala im. prof. A. Sokołowskiego w Szczecinie
Konsultant wojewódzki w dziedzinie chorób płuc i gruźlicy województwa zachodniopomorskiego

Szanowny Panie Grzegorzu,
mimo powszechnie panującej opinii, że część dzieci „wyrasta z astmy” lub, że się z niej wyleczą, w większości przypadków astmy nie można jednak mówić o zupełnym wyleczeniu, ale o dłuższych lub krótszych okresach remisji, czyli niejako „przerwy w chorobie”. Wielokrotnie w wieku późniejszym pojawia się ona w takiej, czy innej postaci ponownie. U kobiet często dotyczy to okresów przestrojenia hormonalnego (ciąża, okres przekwitania), a u obu płci okresów po infekcji wirusowej lub dużych wysiłkach fizycznych. Często jednak czynnik inicjujący nawrót choroby jest trudny do ustalenia.

W Pana sytuacji mamy najpewniej do czynienia z astmą indukowaną zimnym powietrzem. Zimnym powietrzem można wywołać skurcz oskrzeli u 70–90% wszystkich chorych na astmę i u ok. 7% osób z populacji ogólnej. Istnieją dwie hipotezy tłumaczące wywołanie skurczu oskrzeli, i co za tym idzie duszności, zimnym powietrzem. Pierwsza tzw. osmotyczna mówi, że podczas ogrzewania i nawilżania suchego, zimnego powietrza wdychanego intensywnie podczas wysiłku w niskich temperaturach, dochodzi do wyparowania płynu z nabłonka dróg oddechowych, co powoduje zwiększenie osmolarności pozostałego płynu komórkowego i w konsekwencji zwiększoną produkcję mediatorów zapalnych typowych dla astmy. Mediatory te powodują skurcz mięśni gładkich oskrzeli, obrzęk błony śluzowej i nadprodukcję śluzu, doprowadzając do utrudnień w przepływie powietrza i powodując duszność.

Druga hipoteza tzw. termiczna mówi o obniżeniu temperatury dolnych dróg oddechowych powodującym skurcz naczyń krwionośnych i o skurczu mięsni gładkich po ponownym reaktywnym przekrwieniu oskrzeli.

Obie teorie podkreślają, że czym większy napływ zimnego powietrza, tym silniejsze reakcje w oskrzelach. To tłumaczy dlaczego, czym większy wysiłek, a co za tym idzie, czym szybszy i głębszy oddech tym bardziej Pana „zatyka”. Trzeba przyjąć, że rozpoznana w dzieciństwie astma przyjęła obecnie formę astmy indukowanej zimnym powietrzem. W tej sytuacji powinien Pan wraz ze swoim lekarzem pulmonologiem lub alergologiem ustalić strategię postępowania podczas wysiłków na zimnym powietrzu. U większości chorych, u których podobnie jak u Pana duszność pojawia się tylko podczas wysiłku na zimnym powietrzu wystarczy podawanie krótko działających leków rozszerzających oskrzela 15–30 min przed planowanym wysiłkiem lub długo działających leków rozszerzających oskrzela, podobnie jak czynią to norweskie biegaczki czy amerykańscy hokeiści, a co budzi okresami liczne komentarze naszej prasy sportowej.

Warto jednak pamiętać, że zbyt częste stosowanie tych leków (więcej niż 3 razy w tygodniu) osłabia ich działanie w tym rodzaju astmy i należy wtedy włączyć typowe dla astmy leczenie wziewnymi glikokortykosteroidami. Generalnie powinien się Pan porozumieć z lekarzem specjalistą, żeby zabezpieczyć się przed napadami duszności, lub, jeżeli objawy te będą się nasilać, podjąć regularne leczenie astmy.