Rozpoznano u mnie astmę oskrzelową i mimo stosowania terapii (wziewne sterydy, okresowo także doustne) nie mogę „wyjść na prostą”. Słyszałam, że elementem wspomagającym leczenie farmakologiczne może być terapia w grocie solnej, ale ostatnio spotkałam się z opinią, że w stanach zaostrzenia astmy może ona bardziej zaszkodzić, niż pomóc. Bardzo proszę o odpowiedź na pytanie, jak jest naprawdę.
dr n. med. Grażyna Durska
Zakład Medycyny Rodzinnej
Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie
Poradnia alergologiczna „Podgórna” w Szczecinie
Pierwsze spostrzeżenia dotyczące leczniczego działania powietrza nasyconego cząsteczkami soli zawdzięczamy doktorowi Feliksowi Boczkowskiemu (1843 r.). Komercyjnie informacje te wykorzystano dopiero po 115 latach.
Pierwsze na świecie „solne sanatorium” powstało w 1958 roku w kopalni soli w Wieliczce. Od tego czasu datuje się rozwój speleoterapii (terapia prowadzona w jaskiniach solnych) – nowej metody wspomagającej leczenie przewlekłych chorób górnych i dolnych dróg oddechowych. Wykazano, że powietrze jaskiń pozbawione jest aeroalergenów oraz chorobotwórczych mikroorganizmów, a dzięki odpowiedniemu stężeniu soli kamiennej (główny składnik leczniczy) i innych mikroelementów speleoterapia korzystnie wpływa na zmniejszenie stanu zapalnego w drogach oddechowych i stymulacje układu odpornościowego.
Sole chlorku wzmagają również odruch kaszlu, dlatego w zaostrzeniu astmy pobyty w jaskiniach solnych są przeciwwskazane. Inne przeciwwskazania do korzystania ze speleoterapii to: nadczynność tarczycy, choroby nowotworowe, gruźlica.
Zainteresowanie leczeniem w jaskiniach solnych i ograniczone możliwości tychże spowodowały lawinowe powstawanie ”sztucznych” grot solnych. Nie każda z nich spełnia wymogi sanitarne i techniczne. W niektórych przypadkach przebywanie w „sztucznej grocie solnej” może stać się przyczyną infekcji dróg oddechowych.
Stworzone przez człowieka groty solne składają się z pomieszczenia – o różnej wielkości i wyposażeniu – którego ściany są wyłożone blokami z soli kamiennej. Do wytworzenia suchego aerozolu chlorku sodu spełniającego wymagane parametry grota solna powinna mieć halogenerator znajdujący się w sąsiednim pomieszczeniu. Optymalna temperatura powietrza w grocie to 20–24 stopnie C, wilgotność 40%–60%; stężenie chlorku sodu 2–5 mg/m3.
Wracając do Pani pytania: uważam, że obecnie korzystanie przez Panią z groty solnej jest przeciwwskazane.
Należałoby zmodyfikować leczenie farmakologiczne i ewentualnie rozszerzyć diagnostykę w celu wykluczenia chorób mogących zaostrzać przebieg astmy. W przypadku astmy alergicznej ważne jest stosowanie profilaktyki alergenowej. W każdym typie astmy należy zrezygnować z palenia tytoniu oraz unikać palenia biernego. Dym tytoniowy poza udowodnionym negatywnym wpływem na układ oddechowy (i nie tylko) znacząco zmniejsza działanie leków stosowanych w terapii astmy.
Może należy zmodyfikować leczenie – zmienić wielkość dawki, rodzaj glikokortykosteroidu? Można też dobrać inny inhalator – najlepiej o najmniejszym oporze wewnętrznym. Celowe może być okresowe zastosowanie leczenia z użyciem inhalatora pneumatycznego. Prawdopodobnie poza glikokortykosteroidami przyjmuje Pani również β2-mimetyki o przedłużonym i krótkim czasie działania albo preparaty teofiliny czy leków antycholinergicznych lub antyleukotrienowych. Zdarza się, że pomimo optymalnego leczenia astmy nie można uzyskać kontroli choroby – rozpoznaje się wówczas astmę trudną.
W wybranych przypadkach astmy niepoddającej się typowemu leczeniu można zastosować leczenie preparatem anty IgE (dzięki ostatnim zmianom na listach refundacyjnych preparat ten jest bardziej dostępny cenowo).
W najcięższych przypadkach astmy stosuje się ponadto termoplastykę oskrzeli; jest to nowa metoda lecznicza, niestety obecnie stosowana tylko w pojedynczych ośrodkach klinicznych.