Pytanie nadesłane do redakcji
Mam stwierdzoną triadę aspirynowa - nie mogę przyjmować aspiryny ani innych NLPZ. Często jednak mam też bóle reumatoidalne, czasem też zapalenie gruczołu krokowego. Lekarz przepisał mi antybiotyk oraz NLPZ, ale niestety nie mogę wziąć - a tylko takie leczenie jest wg niego najbardziej skuteczne, dlatego więc mam częste nawroty. Czy są jakieś inne leki przeciwzapalne, które można stosować przy astmie aspirynowej?
Odpowiedziała
dr n. med. Grażyna Durska
Zakład Medycyny Rodzinnej
Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie
Poradnia alergologiczna "Podgórna" w Szczecinie
Triada aspirynowa (astma aspirynowa) wywołana jest przewlekłym zapaleniem błony śluzowej dróg oddechowych. Do zaostrzenia przebiegu choroby dochodzi po przyjęciu aspiryny lub innych niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ). Ostatnio proponowana nazwa choroby to Choroba Dróg Oddechowych Zaostrzana przez Aspirynę (CDOZA).
Przyczyną choroby jest zaburzenie szlaku przemian kwasu arachidonowego, w następstwie czego dochodzi do wzrostu produkcji leukotrienów - mediatorów procesu zapalnego.
Triada aspirynowa najczęściej jest rozpoznawana między 30. a 40. rokiem życia. Częściej chorują kobiety.
Na obraz choroby składają się:
- astma, zwykle o ciężkim przebiegu wymagająca leczenia dużymi dawkami glikokortykosteroidów wziewnych, a niejednokrotnie stosowania glikokortykosteroidów systemowych
- przewlekły nieżyt nosa z towarzyszącym zajęciem zatok przynosowych oraz tworzeniem polipów
- nadwrażliwość na aspirynę oraz inne niesteroidowe leki przeciwzapalne.
Schorzenie występuje u około 0,5-1,9% ogółu ludności i u około 4,3-21% dorosłych chorych na astmę.
Do wystąpienia objawów klinicznych najczęściej dochodzi 30-120 min po przyjęciu aspiryny lub innego leku przeciwbólowego.
W przebiegu reakcji natychmiastowej mogą wystąpić objawy ze strony nosa, górnych i dolnych dróg oddechowych, przewodu pokarmowego, skóry oraz układu krążenia. W skrajnych sytuacjach może dojść do zagrożenia życia chorego lub jego zgonu.
W przypadku zmian późnych występujących ponad 24 godziny po przyjęciu leku może dojść do rozwoju:
- zmian skórnych, często o znacznym nasileniu i związanym z tym zagrożeniem życia - zapalenia płuc
- zapalenia nerek
- jałowego zapalenia opon mózgowo rdzeniowych.
W przypadku nadwrażliwości na aspirynę i inne NLPZ bardzo istotny jest dobór bezpiecznego leku przeciwzapalnego, przeciwbólowego.
Do grupy leków związanych z największym ryzykiem wystąpienia reakcji niepożądanych (reakcja występuje u około 30-80% chorych) należą: aspiryna, indometacyna, naproksen, diklofenak, ibuprofen, sulindak, fenoprofen oraz ich generyki (leki odtwórcze).
Lekami znacznie bezpieczniejszymi (reakcje niepożądane występują u około 2-10% chorób) są:
- selektywne inhibitory COX2 - celekoksyb, rofekoksyb
- meloksykam i nimesulid.
Preparatami o najmniejszym stopniu ryzyka wystąpienia reakcji niepożądanych są:
- selektywne inhibitory COX - etorykoksyb, pawokoksyb (działania niepożądane opisano jedynie u pojedynczych pacjentów)
- paracetamol w dawkach nieprzekraczających 500 mg (częstość reakcji niepożądanych 0-8,4%).
Nie ma leków przeciwbólowych w 100% bezpiecznych dlatego też przed zaordynowaniem leku należy sprawdzić jego bezpieczeństwo dla danego pacjenta.
Diagnozowaniem nietolerancji na leki oraz doborem bezpiecznego leku zajmują się wytypowane poradnie alergologiczne, najczęściej znajdujące się na terenie szpitali.
Piśmiennictwo:
Kowalski M.L, Makowska M., Blanca S. i wsp.: Nadwrażliwość na niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ) - klasyfikacja, rozpoznawanie i leczenie: przegląd EAACI/ENDA #i GALEN/HANNA. Alergia Astma Immunologia 2011; 16(2): 57-70.Kupczyk M., Kuna P. : Nadwrażliwość na aspirynę i inne niesteroidowe leki przeciwzapalne. Pneumonologia i Alergologia Polska 2008; 76,5: 366-377.
Kupczyk M., Kupryś-Lipińska I., Kuna P.: Problemy diagnostyczne i terapeutyczne w astmie z nadwrażliwością na aspirynę ? opis przypadku. Terapia Alergologia 2006; 4 (178): 46-48.
Kurek M., Załuga E., Staszyńska-Kurek M.: Typowanie bezpiecznego leku przeciwbólowego. Rozwiązanie dla osób reagujących objawami anafilaksji na NLPZ [W:] Kurek M. (red.): Stany nagłe w alergologii. Medical Tribune. 2004: 81-88.
Rudzki E. (red.): Alergia na leki. Czelej, Lublin 2002; 277?286, 301-328.
